انواع عصب کشی دندان روش‌های درمانی مختلفی هستند که دندانپزشکان برای نجات دندان‌های آسیب‌دیده یا عفونی به کار می‌برند. وقتی بخش داخلی دندان، یعنی پالپ (شامل عصب و رگ‌های خونی)، دچار التهاب یا عفونت می‌شود، درمان ریشه یا عصب کشی ضرورت پیدا می‌کند. هدف اصلی از تمام این روش‌ها، حذف عفونت و حفظ دندان طبیعی در دهان است. بسته به شرایط دندان، شدت آسیب و عوامل دیگر، دندانپزشک یکی از انواع درمان ریشه را انتخاب می‌کند.
انواع اصلی عصب کشی دندان
روش‌های متفاوتی برای درمان ریشه دندان وجود دارد. هر یک از این روش‌ها برای شرایط خاصی طراحی شده‌اند. در ادامه به توضیح مهم‌ترین انواع عصب کشی دندان می‌پردازیم:
- درمان ریشه استاندارد (اولیه یا غیر جراحی)
این روش، رایج‌ترین نوع عصب کشی دندان است. هنگامی که پالپ دندان دچار عفونت یا التهاب غیرقابل برگشت می‌شود، این درمان انجام می‌گیرد. بهترین دندانپزشک زیبایی در پاسداران ابتدا دندان را بی‌حس می‌کند. سپس یک حفره کوچک روی تاج دندان ایجاد می‌کند تا به پالپ دسترسی پیدا کند. پس از آن، پالپ عفونی به طور کامل از محفظه پالپ و کانال‌های ریشه خارج می‌شود.
کانال‌ها به دقت تمیز، ضدعفونی و شکل داده می‌شوند. در نهایت، فضای خالی کانال‌ها یک ماده لاستیکی شکل به نام گوتاپرکا پر و دندان ترمیم موقت یا دائم می‌شود. این درمان ممکن است در یک یا چند جلسه انجام شود. برای ضدعفونی کردن کانال‌ها معمولا از محلول‌هایی مانند هیپوکلریت سدیم استفاده می‌گردد.
برای اطلاعات بیشتر و مشاوره با دکتر سامه کشاورزیان یکی از بهترین دندانپزشکان نمونه در منطقه پاسداران با شماره های زیر در ارتباط باشید:
- درمان مجدد عصب کشی (روت کانال تراپی ثانویه)
گاهی اوقات، دندان‌هایی که قبلا تحت درمان ریشه قرار گرفته‌اند، ممکن است به طور کامل بهبود پیدا نکنند یا پس از مدتی دوباره دچار عفونت شوند. این اتفاق می‌تواند به دلایل مختلفی مانند باقی ماندن باکتری‌ها، سیل شدن نامناسب کانال یا ایجاد پوسیدگی جدید رخ دهد. در چنین مواردی، درمان مجدد عصب کشی یک گزینه درمانی است. در این روش، دندانپزشک مواد پرکننده قبلی را از کانال‌های ریشه خارج می‌کند. سپس کانال‌ها دوباره به دقت تمیز، ضدعفونی و پر می‌شوند. هدف از درمان مجدد، رفع عفونت و تلاش برای حفظ دندان است.
بیشتر بخوانید : واکسن پوسیدگی دندان
- جراحی انتهای ریشه (آپیکوکتومی)
آپیکوکتومی یک روش جراحی کوچک است که معمولا زمانی انجام می‌شود که درمان ریشه استاندارد یا درمان مجدد، موفقیت‌آمیز نبوده یا امکان‌پذیر نیست. اگر عفونت یا التهاب در اطراف نوک ریشه دندان ادامه داشته باشد، آپیکوکتومی می‌تواند راه حل باشد.
در این روش، دندانپزشک یا متخصص ریشه، برشی کوچک در لثه نزدیک به ریشه دندان ایجاد می‌کند تا به استخوان و نوک ریشه دسترسی پیدا کند. سپس بافت عفونی همراه قسمت کوچکی از انتهای ریشه برداشته می‌شود. در انتها، یک ماده پرکننده کوچک در انتهای ریشه قرار داده می‌شود تا کانال را مسدود کند و از عفونت مجدد جلوگیری نماید. این عمل معمولا تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.
- پالپوتومی
پالپوتومی روشی است که اغلب برای دندان‌های شیری کودکان یا گاهی برای دندان‌های دائمی جوان که ریشه‌هایشان هنوز به طور کامل تشکیل نشده، به کار می‌رود. هدف از پالپوتومی، حفظ بخش ریشه‌ای پالپ دندان است. این کار زمانی انجام می‌شود که پوسیدگی فقط به بخش تاجی پالپ (قسمتی از پالپ که در تاج دندان قرار دارد) رسیده و بخش ریشه‌ای پالپ هنوز سالم است.
در این روش، دندانپزشک بخش عفونی پالپ در تاج دندان را برمی‌دارد و روی پالپ باقی‌مانده در ریشه، یک ماده دارویی قرار می‌دهد. سپس دندان ترمیم می‌شود. این کار به دندان شیری اجازه می‌دهد تا زمان افتادن طبیعی خود در دهان باقی بماند یا به رشد ریشه دندان دائمی جوان کمک می‌کند.
- پالپکتومی
پالپکتومی نیز معمولا برای دندان‌های شیری کودکان کاربرد دارد، اما برخلاف پالپوتومی، زمانی انجام می‌شود که کل پالپ دندان (هم بخش تاجی و هم بخش ریشه‌ای) دچار عفونت یا التهاب شده باشد.
در این روش، دندانپزشک تمامی بافت پالپ را از تاج و کانال‌های ریشه خارج می‌کند. سپس کانال‌ها تمیز و ضدعفونی می‌شوند و یک ماده قابل جذب پر می‌گردند. این ماده به مرور زمان جذب می‌شود تا هنگام رویش دندان دائمی جایگزین، مشکلی ایجاد نکند. هدف از پالپکتومی، حفظ دندان شیری تا زمان رویش دندان دائمی است تا از مشکلاتی مانند از دست رفتن فضا برای دندان دائمی جلوگیری شود.
- عصب کشی به کمک لیزر (مانند سیستم واترلیز)
استفاده از لیزر در دندانپزشکی، از جمله در درمان‌های ریشه، یک پیشرفت جدیدتر است. سیستم‌هایی مانند واترلیز از ترکیب انرژی لیزر، آب و هوا برای انجام برخی مراحل عصب کشی استفاده می‌کنند. لیزر می‌تواند در برداشتن بافت پالپ، تمیز کردن و ضدعفونی کردن کانال‌های ریشه موثر باشد. برخی مطالعات نشان می‌دهند که استفاده از لیزر ممکن است به کاهش تعداد باکتری‌ها در کانال‌های ریشه کمک کند و فرآیند درمان را برای بیمار راحت‌تر سازد. این روش ممکن است همیشه جایگزین کامل روش‌های سنتی نباشد، اما به عنوان یک ابزار کمکی می‌تواند مفید واقع شود.
- اندودنسی ترمیمی (Regenerative Endodontics)
این یک شاخه نسبتا جدید و پیشرفته در درمان ریشه است که هدف آن بازگرداندن حیات به بافت پالپ در دندان‌های دائمی نابالغ (دندان‌هایی که ریشه آنها هنوز کامل نشده) است که دچار آسیب پالپ شده‌اند. به جای پر کردن کانال ریشه مواد مصنوعی، در این روش تلاش می‌شود تا شرایطی برای رشد مجدد بافت پالپ‌مانند در داخل کانال فراهم آید. این کار به ادامه رشد طبیعی ریشه و تقویت دیواره‌های آن کمک می‌کند. این روش پیچیده است و برای موارد خاصی کاربرد دارد.
جدول مقایسه‌ای انواع اصلی عصب کشی دندان
| نوع عصب کشی | توضیح مختصر | موارد کاربرد معمول | تعداد جلسات تقریبی |
| درمان ریشه استاندارد | خارج کردن پالپ عفونی، تمیز کردن و پر کردن کانال‌های ریشه. | عفونت یا التهاب پالپ در دندان‌های دائمی. | ۱ تا ۲ جلسه |
| آپیکوکتومی | جراحی نوک ریشه برای حذف عفونت و بخش کوچکی از ریشه و سپس پر کردن انتهای آن. | عفونت پایدار در نوک ریشه پس از درمان ریشه ناموفق یا عدم امکان درمان ریشه استاندارد. | ۱ جلسه |
| پالپوتومی | خارج کردن بخش تاجی پالپ عفونی و حفظ پالپ ریشه‌ای سالم. | دندان‌های شیری یا دندان‌های دائمی جوان پوسیدگی محدود به تاج پالپ. | ۱ جلسه |
| پالپکتومی | خارج کردن کامل پالپ عفونی از تاج و ریشه. | دندان‌های شیری عفونت گسترده پالپ. | ۱ تا ۲ جلسه |
| درمان مجدد عصب کشی | خارج کردن مواد پرکننده قبلی، تمیز کردن مجدد و پر کردن دوباره کانال‌ها. | شکست درمان ریشه اولیه، عفونت مجدد. | ۱ تا ۲ جلسه |
سوالات متداول زخم لابیاپلاستی
خیر، نوع درمان ریشه به عوامل مختلفی بستگی دارد. دندانپزشک بر اساس نوع مشکل دندان (مثلا عفونت اولیه است یا درمان قبلی ناموفق بوده)، نوع دندان (شیری است یا دائمی، دندان جلو است یا عقب) و میزان آسیب، روش درمانی خاصی را انتخاب می‌کند.
در پالپوتومی، تنها بخش بالایی و عفونی پالپ که در تاج دندان قرار دارد، برداشته می‌شود و پالپ موجود در ریشه‌ها دست‌نخورده باقی می‌ماند. اما در پالپکتومی، تمام بافت پالپ، هم از تاج و هم از کانال‌های ریشه، به طور کامل خارج می‌شود. انتخاب بین این دو روش به میزان گسترش عفونت در پالپ دندان کودک بستگی دارد.
عصب کشی به کمک لیزر می‌تواند در برخی موارد کمتر تهاجمی باشد و به دلیل دقت بالاتر و خاصیت ضدعفونی کنندگی لیزر، ممکن است التهاب و ناراحتی پس از درمان برای بعضی بیماران کمتر باشد. با این حال، کنترل درد بخش مهمی از تمام انواع درمان‌های ریشه است و دندانپزشکان از بی‌حسی موضعی قوی استفاده می‌کنند تا بیمار در طول درمان دردی احساس نکند.
نتیجه گیری
انتخاب نوع عصب کشی دندان به عوامل متعددی از جمله نوع دندان، شدت آسیب، وضعیت سلامت عمومی بیمار و تشخیص دندانپزشک بستگی دارد. هر یک از این روش‌ها با هدف اصلی حفظ دندان طبیعی و از بین بردن درد و عفونت طراحی شده‌اند. پیشرفت‌های دندانپزشکی باعث شده است که این درمان‌ها با دقت و راحتی بیشتری برای بیماران انجام شوند. مهم است که در صورت مشاهده علائم ناراحت‌کننده در دندان‌های خود، به سرعت به دندانپزشک مراجعه کنید.